Haar opvatting getuigt niet van kennis omtrent de wortels van de internationale en nationale vervoerpolitiek in het algemeen en de luchtvaartpolitiek in het bijzonder. Het wordt tijd om misverstanden te voorkomen en overdreven verwachtingen te temperen.

Het grote misverstand waart weer rond dat vervoerpolitiek zou dienen te berusten op beginselen, bijvoorbeeld op het beginsel 'vrijheid van handel in vervoersdiensten'. Dat is is een misvatting. Vervoerpolitiek berust op belangen en niet op beginselen. Op grond van het Nederlandse belang bij een 'vrije zee', in luchtvaartverkeer zouden we spreken over 'vijfde vrijheid'-vervoer, hebben we minstens drie oorlogen tegen Engeland gevoerd. Engelsen hebben in een bekende wet gesteld dat vervoer van goederen van en naar Engeland met Engelse schepen dient te geschieden. (Act of Navigation, 1651).

Het vervoer van graan uit het Oostzeegebied via Amsterdam naar Engeland mocht niet meer door Nederlandse vervoerders worden gedaan. Dat is een 'casus belli'. Geen enkel land vindt het prettig afhankelijk te zijn van buitenlandse vervoerders voor de aanvoer van essentiële grondstoffen en de export van eindproducten. Maar voor de Nederlandse zelfstandigheid als natie was die bron van verdiensten van levensbelang. Daarenboven is de afkeer van cabotage alle landen aangeboren. In luchtvaarttermen spreken we dan van negende vrijheid-vervoer.

Mevrouw Schaake zou mij kunnen tegenwerpen dat uiteindelijk De rederij Sea-Land overgenomen mocht worden door Maersk. Dat was voor de Amerikanen een heel gevoelige zaak. Er is voorzien in een groot aantal onderliggende regelingen met betrekking tot de beschikbaarheid van vervoercapaciteit in tijden van nood. Europese landen hebben 'open skies'-agreements gesloten met de Amerikanen. Dat mag al een luchtvaartpolitiek wonder heten. Handel in vervoersdiensten is al vele eeuwen een zaak van 'belangen' en niet van 'beginselen'. Dat zal zo tot in lengte van jaren blijven.

Prof. Dr. Hugo B. Roos
Emeritus hoogleraar
[email protected]