AMSTERDAM - "Ik vertrouw erop dat we met onze leden bij Martinair op goede voet verder zullen gaan. Het bestuur van de VNV zet in op verzoening." Dit zegt voorzitter Steven Verhagen van de pilotenbond donderdag in een vraaggesprek met Luchtvaartnieuws.nl, een dag nadat de emoties tijdens een kort geding hoog opliepen. Inzet van de zaak is de nieuwe arbeidsovereenkomst die de (vracht-)vliegers per 1 januari 2014 moeten krijgen. Via de rechter eisen ze een 'blauw' contract van KLM.

De maatschappij èn de VNV willen niet verder gaan dan een 'rood' Martinair-contract. Verhagen: "Daarin is wel een ongekend goede ontslagbescherming in opgenomen." Op 27 december doet de rechter uitspraak.

VNV en KLM stelden in 2011 na moeizame onderhandelingen met de piloten van Martinair het zogeheten Ringvaartakkoord op dat juridisch de status van een CAO had. Hierin werden baan en loonbehoud gegarandeerd, maar moesten de piloten wel inleveren op hun senioriteit en rang. In oktober zegde de VNV het Ringvaartakkoord ineens op en kwam er een nieuwe variant: het Steigenbergerakkoord, waarin de piloten onder Martinair-vlag zouden blijven vliegen.

Vanwaar deze volte-face?
Verhagen: “Er was een clausule in het Ringvaartakkoord waarin stond dat wij het konden opzeggen. Dat hebben we gedaan omdat er geen evenwicht meer was. Ik ben voorzitter voor de hele achterban en niet alleen voor de MP'ers."

Hoe was dat evenwicht dan verstoord? Verhagen legt uit dat enkele Martinair-piloten via de Stichting Cockpit Belangen de rechter afgelopen zomer hadden gevraagd om te bepalen of de overname van Martinair door KLM in 2008 mogelijk een Overgang van Onderneming (OVO) was. Deze arbeidsrechtelijke term houdt in dat de werknemers van het overgenomen bedrijf automatische de geldende cao van de nieuwe onderneming krijgen. De uitspraak over de OVO wordt pas in het voorjaar van 2014 verwacht, ruim nadat op 1 januari de Martinair-piloten een nieuw contract moeten krijgen.

Verhagen: "Jammer, als het OVO-vonnis eerder was geweest, was het kort geding mogelijk niet aan de orde geweest." Maar indien de ‘Ringvaart-CAO’ was ingevoerd en daarná de inlijving van Martinair ook nog eens als OVO zou worden aangemerkt en alle eisen zouden worden toegekend zou dit betekenen dat dit ten koste zou gaan van promotiestappen van KLM-vliegers. Dat wilde Verhagen voorkomen omdat dit het nauw luisterende belangenevenwicht uit het Ringvaart Akkoord zou schaden.

Waarom?
"Het risico voor de KLM-piloten was te groot, ze zouden doorkruist worden in hun carrière. Let wel: Martinair was bij de volledige overname door KLM een ‘failing company’. Dan mag je niet verwachten dat de piloten van dat bedrijf zomaar kunnen instromen bij hun nieuwe werkgever op dezelfde positie als de KLM’ers. Het zou pas een drama zijn geweest als de piloten van Martinair op straat waren komen te staan, maar dat hebben we kunnen voorkomen. Er is niet één piloot ontslagen. Veel werknemers, ook piloten bij andere bedrijven, zouden dolblij zijn met een dergelijke regeling."

Geeft het nieuwe ‘Steigenbergerakkoord’ de piloten voldoende garanties?
"Absoluut. Ze krijgen volledige bescherming tegen ontslag, binnen de huidige omstandigheden. De Martinair-piloten willen per se een blauwe pas, want ze denken dat dat de ultieme garantie is op werk. Dat is natuurlijk niet zo. We hopen het niet maar ook KLM kan krimpen."

Gaan er ook Martinair-piloten naar andere bedrijven?
"Op papier zou dat kunnen, maar er is slechts een enkeling die dat doet. De reden is dat ze bij elke legacy carrier, bij voorbeeld in Europa, helemaal onderaan de ladder moeten beginnen, ook met een lager salaris. Daardoor zijn ze dus veel slechter af dan bij KLM. En bij de Golfcarriers zit er wel veel werkgelegenheid aan te komen, maar daar zijn de secundaire arbeidsvoorwaarden slecht. Zo zijn er om te beginnen geen vakbonden toegestaan."


Foto: Martinair.

KLM en de VNV kunnen mooie plannen maken, de buitenste van de matroesjka-poppen is Air France. Gaan de Fransen de besluiten van hun Nederlandse dochter niet overrulen?
"De regelingen die we hier treffen vallen arbeidsrechtelijk onder de Nederlandse wetgeving, daar moeten ook de Fransen zich aan houden. Verder denk ik dat Air France toch vooral naar expertise kijkt en veel respect heeft voor mensen van KLM en Martinair, net als andersom het geval is."

Air France wil een versnelde integratie met KLM doorvoeren. Schaadt dat de belangen van de piloten?
"Die plannen vind ik vooralsnog niet logisch. Het is een illusie te veronderstellen dat synergie op aansturingsniveau de winstgevendheid van de groep kan laten terugkeren. De onderliggende business moet eerst 'sustainable' zijn met volwaardige netwerken in Parijs en Schiphol. Onze zorg zit hem erin dat het verlies van Air France wordt verrekend met de winst van KLM en dat op basis daarvan later besluiten worden genomen. De Franse tak zal eerst zelf weer winst moeten maken."

Binnen de VNV is door de kwestie-Martinair een tweedeling ontstaan. Wat gaat u daaraan doen?
"De piloten van Martinair werken met stichtingen, zoals de Stichting Cockpit Belangen en Algemeen Vlieger Belang en laten zich vertegenwoordigen door allerlei advocaten. Die stichtingen stroken niet met de statuten en de werkwijze van de VNV. We kunnen dit niet oneindig lang blijven accepteren. Onze leden zijn per bedrijf verenigd in ledenraden en dat is de geëigende manier. De Martinair-piloten moeten inzien dat wij wel degelijk hun belangen behartigen. Maar ik weet wel: vertrouwen komt te voet en gaat te paard. Toch zal ik mijn best doen en zeg ik tegen hen: blijf bij de bond, dat is het beste voor jullie. Tot nu toe heeft ook nog maar een enkeling zijn lidmaatschap opgezegd."

Door Lolke van der Heide

VNV-ledenlijst gedomineerd door KLM'ers
De ledenlijst van de Vereniging van Nederlandse Verkeersvliegers (VNV) wordt gedomineerd door KLM-piloten. 2606 leden vliegen voor KLM, 445 voor KLM-dochter Transavia. De piloten van Martinair vormen de derde groep, met 233 leden, gevolgd door Arkefly (136 piloten) en helikopterdienst CHC (56 piloten).

Bittere tweestrijd in VNV om 'zeer complexe zaak' Martinair (members)
Uitspraak in zaak Martinair-piloten op 27 december