DEN HAAG - De Koninklijke Marechaussee discrimineert mensen met een donkere huidskleur bij het controleren van mensen die Nederland willen binnenkomen. Zij worden uit de rij gepikt, anderen niet, en dat is een ongelijke behandeling oordeelt het gerechtshof in Den Haag dinsdag. Het hof verbiedt de marechaussee om huidskleur mee te laten wegen.
De marechaussee had tijdens de zaak gezegd dat huidskleur wel iets kan zeggen over iemands verblijfsstatus. Andere risicofactoren zouden ook meespelen. Het gerechtshof veegt dat van tafel, de Staat heeft niet aangetoond dat huidskleur iets kan zeggen over iemands nationaliteit. Bovendien "onderwerpt de marechaussee personen aan een controle vanwege hun huidskleur, terwijl mensen zonder die huidskleur maar met dezelfde indicatoren niet worden gecontroleerd". Het hof noemt dat "een bijzonder ernstige vorm van discriminatie" en voegt eraan toe: "Het leidt tot stigmatisering en pijn bij die personen. Het heeft een negatieve uitstraling op de maatschappij als geheel. Deze Nederlanders kunnen zich niet geaccepteerd voelen."
In 2021 had de marechaussee nog gelijk gekregen van de rechtbank. Die bepaalde dat marechaussees huidskleur wel mogen meewegen bij de beslissing om iemand uit de rij te halen en te controleren. De zaak was aangespannen door onder meer Amnesty International en RADAR, en enkele burgers die waren gecontroleerd, onder wie oud-D66-gemeenteraadslid Mpanzu Bamenga uit Eindhoven.
De marechaussee controleert onder meer op vliegvelden, in treinen en op snelwegen of mensen het recht hebben in Nederland te zijn. De klagers zeggen dat mensen met een donkere huidskleur eerder uit de rij worden gepikt dan anderen. Dit is volgens de eisers discriminatie en daarom vroegen ze om een verbod.
Toen het gerechtshof uitspraak had gedaan, reageerden de eisers en hun medestanders geëmotioneerd. Een man kwam naar voren en zei tegen de rechters: "U hebt geschiedenis geschreven." Anderen zaten met hun handen voor de mond en met tranen in hun ogen te luisteren. Advocaat Jelle Klaas, die de eisers bijstond, zei na de uitspraak: "We zijn ontzettend blij, dit is een historische doorbraak. Dit gaat bijdragen aan het stoppen van discriminerende grenscontroles. Dit is een belangrijk signaal. Etniciteit als onderdeel van een risicoprofiel kon niet en nu kan het niet meer. We gaan ervan uit dat de marechaussee de werkwijze direct gaat aanpassen."
De marechaussee gaat de uitspraak bestuderen, laat een woordvoerder weten. "En we gaan kijken welke consequenties dit heeft voor ons werk, nu in en de toekomst."
Staatssecretaris Eric van der Burg (Asiel) geeft de Koninklijke Marechaussee opdracht om "onmiddellijk" te stoppen met etnisch profileren bij grenscontroles. "De rechter heeft zich duidelijk uitgesproken", zo zei hij tegen de Tweede Kamer. Hij kreeg daar vragen over van DENK-Tweede Kamerlid Stephan van Baarle die het kabinet racisme verweet.
