Arnold Burlage: Is er nog hoop?

Arnold Burlage
8 december 2014

Het onderzoek rond de neergeschoten vlucht MH17 doet steeds meer denken aan het onderzoek rond het verdwenen fotorolletje van het drama in Srebrenica, dat na jaren ook weer opdook in het nieuws. Er start een nieuw onderzoek naar dat kennelijk niets verhullende fotorolletje, dat al ras, kort na de massamoord, op miraculeuze wijze uit de dossiers bleek te zijn verdwenen.

Het onderzoek naar het drama met vlucht MH17 begint ook vragen op- te roepen, zelfs een beetje te stinken. Transparantie ontbreekt. Uit het voorlopig onderzoeksrapport zijn zinsneden geschrapt en premier Mark Rutte is persoonlijk aangesproken door een 20-tal nabestaanden van de slachtoffers, omdat ons land een “zootje” van het onderzoek heeft gemaakt.

Bij de ramp kwamen alle 298 inzittenden van de Boeing 777 van Malaysia Airlines om het leven, onder wie 196 Nederlanders.

Nederland nam het onderzoek naar de ramp met vlucht MH17 al snel in handen. De meeste slachtoffers waren Nederlanders en het vliegtuig was vertrokken vanaf Schiphol. Na vijf maanden zijn de onderzoekers er echter nog steeds niet over uit wie precies de ramp heeft veroorzaakt, noch werden verdachten geïdentificeerd.

"Nederland heeft zowel het feitenonderzoek als het strafrechtelijk onderzoek naar de ramp volledig verknoeid", staat in de brief aan de premier. "Niemand weet wie wat doet", meldt advocaat Bob van der Goen, namens de nabestaanden die afkomstig zijn uit België, Duitsland, Nederland en de Verenigde Staten. Het ontbreekt aan "coördinatie en leiderschap" van Nederland.

Het nieuws over de rol van Nederland, als leider van het onderzoek, werd nota bene door persbureau Reuters naar buiten gebracht. De nabestaanden willen dat het onderzoek door de Verenigde Naties wordt overgenomen, vermoedelijk met instemming van landen met slachtoffers, zoals Maleisië, Engeland en Australië, waar al eerder kritiek op de rol van de "afwezige" Hollanders bij het onderzoek viel te beluisteren. Een begrijpelijke wens.

Daags voor de ramp met vlucht MH17 kregen Oekraïense autoriteiten de waarschuwing en het advies om in het oosten van het land het luchtruim te sluiten voor passagiersvluchten. Eurocontrol, de organisatie, die het Europese luchtverkeer regelt, drong daar op aan. Oekraïne sloeg de waarschuwing in de wind.

Ook dat cruciale nieuws werd niet door Nederlandse autoriteiten of Nederlandse media gemeld, maar door de gezaghebbende Britse krant The Sunday Times. Het zegt veel over hoe wantrouwend vanuit het buitenland tegen ons land bij de leiding van het onderzoek wordt aangekeken.

The Sunday Times haalt bronnen aan bij Eurocontrol. Reden voor de sluiting van he luchtruim: er was een potentiële dreiging ontstaan nadat meer dan twintig Oekraïense legervliegtuigen waren neergehaald door pro-Russische separatisten.

Eurocontrol ontkent het bericht van de Britse krant en onderstreept dat openen of sluiten van luchtruim de verantwoordelijkheid is van de nationale autoriteiten. Maar waarschuwingen voor gevaarlijke situaties, waarvan hier kennelijk wel sprake was, behoort tot de plicht van iedere wereldburger, niet in de laatste plaats van een verkeersleiders-organisatie.

Wat bij het MH17-onderzoek wordt gemist is een kordate, gezag en kennis uitstralende leiding van het onderzoek. Nu is dat in handen van een alleszins goede, maar nauwelijks deskundig te noemen bestuurder Tjibbe Joustra. De "top-bestuurder" kwam na een baan op het ministerie van Landbouw, aansluitend in opspraak als een in luxe badende voorzitter van de uitkeringsinstantie UWV, werd vervolgens Nationaal Coördinator Terrorisme bestrijding om vervolgens voorzitter te worden van de Onderzoeksraad voor Veiligheid.

Waar haalt zo'n top-bestuurder in zo'n korte tijd zoveel verschillende deskundigheden vandaan? Of wordt zo'n functionaris juist gekozen als instrument van het kabinet, dat daardoor kan sturen? Hoe dan ook op een vereiste onafhankelijkheid bij dat soort functies en zeker bij politiek verziekte onderzoeken als van het MH17-drama - valt voldoende af te dingen.

Wat we zagen, vrijwel direct na de ramp, was een toen nog erg spraakzame premier, zelfs eentje met een grote mond, die de onderste steen boven en de daders voor de rechter garandeerde. Op de meer dan geslaagde pr-operaties van de toenmalige minister van Buitenlandse Zaken valt niets af te dingen. Of het iets aan het "mislukte" onderzoek heeft bijgedragen is de vraag.

Waarom bijvoorbeeld nog steeds geen beschuldigende vinger van westerse landen in de richting van Oekraïne voor het aanbieden van onveilig luchtruim. En dat terwijl de bewijzen kennelijk voor het oprapen liggen. In de officiële documenten daarover zelfs geen kritische vraag over dit feit.

Oekraïne heeft het betreffende luchtruim niet gesloten, maar wel via een NOTAM - bericht aan luchtvarenden - een beperking ingesteld tot flight level 320, zonder opgaaf van redenen. Schuurt dat niet aan tegen criminele nalatigheid? En hebben ook de luchtvaartmaatschappijen die in het luchtruim van Oekraïne bleven vliegen dat ook niet in de wind geslagen?

Waar blijft de beloofde transparantie? Waar is crime-fighter Mark Rutte, die een gewoonte maakt van valse beloften. En waarom wordt er zoveel voor de bühne gedaan. Nu weer het ophalen van wat wrakstukken voor een reconstructie van het toestel. Niet echt urgent, want anders dan bij de meeste vliegongelukken is de oorzaak bekend en valt die zeker niet meer af te leiden uit een schroothoop. Maar het oog wil ook wat.

Een een greintje hoop op meer transparantie en discussie is op de valreep ook nog de grond in geboord. Een bijeenkomst van de Dutch Aviation Group, die geheel in het teken zou staan van het luchtrecht, is plotseling afgeblazen. Er zouden 2 sprekers van de Onderzoeksraad voor de Veiligheid spreken, waaronder hoofdonderzoeker Mr. Gijsbert Vogelaar. De beide sprekers werden teruggetrokken, omdat hun inzet nodig zou zijn bij de reconstructie van MH17. 

Een slim bedachte smoes om transparante uitspraken te voorkomen, nu de publieke opinie zich ernstig keert tegen de rol van de overheid in dit dossier, dat meer en meer op een doofpot begint te lijken. Maar er is nog wat hoop. Het raadsel van het filmrolletje wordt uiteindelijk misschien na zoveel jaren ook nog opgelost.

Arnold Burlage
[email protected]

Afbeelding (c) Der Spiegel

Reageren op artikelen? Graag! Er gelden spelregels. We moedigen toevoeging van uw reactie op onze content aan, maar kijken streng naar taalgebruik.

Copyright Reismedia BV 2024 - Cookieinstellingen