Jeroen Kreeft & Florian Niesten: Beëindig faciliteren belastingontwijking

KLM pet
27 juni 2022

In 2020 heeft KLM staatssteun ontvangen van de Nederlandse overheid als gevolg van de coronacrisis. Daaraan werden enkele voorwaarden verbonden. Eén daarvan is dat KLM stopt met het ‘faciliteren van belastingontwijking’ van haar piloten. Een lastige kwestie.

extra add 1ste alinea: 
1

Arbeidsvoorwaarden van piloten (en ook cabinepersoneel) bevatten de mogelijkheid kosteloos of tegen gereduceerd tarief met vluchten mee te reizen. Hiermee faciliteert KLM het woon-werkverkeer tussen Nederland en Spanje. Piloten die in Spanje woonachtig zijn worden aldaar marginaal belast. Kortom, met de genoemde arbeidsvoorwaarde werkt KLM in de hand dat piloten op grond van fiscale motieven in Spanje gaan wonen en in Nederland werken.

De staatsagent dient toezicht te houden of KLM de overeengekomen voorwaarden nakomt. Uit de laatste update van de staatsagent (29 mei 2022) komt naar voren dat tot op heden niet aan de hiervoor genoemde voorwaarde is voldaan. Een (in maart ingestelde) werkgroep van KLM-piloten, belast met deze problematiek, is in mei onverrichte zaken opgeheven. Bijdehand voor een Nederlands bedrijf dat zijn eigen broek niet kan ophouden, of begrijpelijk? En, hoe nu verder?

Aard van de kwestie
Het is maar de vraag of het KLM kwalijk kan worden genomen dat deze problematiek nog niet is beslecht. Twee, al langer, vaststaande feiten worden in deze situatie gecombineerd. Ten eerste: onder het belastingverdrag Nederland – Spanje is het heffingsrecht ten aanzien van luchtvaartpersoneel toegewezen aan het woonland en twee: onderdeel van de arbeidsvoorwaarden van KLM is dat vliegend personeel kosteloos (XCM/XFA-regeling) en daarnaast al het personeel (zowel vliegend personeel als kantoorpersoneel) tegen een gereduceerd tarief (IPB-regeling) met vluchten mee kunnen vliegen.

Sommige piloten zijn beide feiten gaan combineren om te komen tot een lagere belastingheffing. Een privéoverweging dus. Geëist is dat KLM ingrijpt. Echter, gezien de aard van de overwegingen is het geenszins voor de hand liggend dat de werkgever ingrijpt. Het is dan ook opvallend dat deze voorwaarde überhaupt onderdeel is geworden van de voorwaarden voor de staatssteun, of toch niet?

Perspectief luchtvaartsector
De XCM/XFA-regeling is een KLM-specifieke regeling en louter voor het woon-werkverkeer. De IPB-regeling is een luchtvaartsector-brede regeling en een gebruikelijke arbeidsvoorwaarde. IPB staat voor “indien plaats beschikbaar”. Ofwel, een plek in het vliegtuig, die niet commercieel verkocht is, wordt aangeboden aan het personeel tegen een verlaagd tarief. Vrijwel alle luchtvaartondernemingen zijn aangesloten bij een centraal akkoord waardoor de IPB-regeling voor personeel ook toepasbaar is op vluchten van andere luchtvaartondernemingen. Volledigheidshalve, vliegend personeel kan ook slechts van de XCM/XFA-regeling gebruik maken wanneer er een plaats beschikbaar is.

Afschaffing van de XCM/XFA-regeling door KLM, omdat medewerkers in Spanje zijn gaan wonen, biedt niet de gewenste oplossing. Na afschaffing kan vervolgens alsnog gebruik worden gemaakt van de IPB-regeling, weliswaar tegen een kleine vergoeding per vlucht. Deze vergoedingen op jaarbasis wegen op tegen het belastingverschil tussen Spanje en Nederland. Bovendien werkt deze regeling voor het woon-werkverkeer tussen Nederland en de meeste landen zonder fiscale problemen.

Afschaffing van de IPB-regeling zorgt voor ‘overkill’. Immers, het raakt al het personeel, inclusief het kantoorpersoneel. Voorts is de luchtvaartsector-brede IPB-regeling essentieel voor Nederlandse piloten die in Nederland geen baan kunnen vinden. Wonend in Nederland met hun gezin, kunnen zij werkzaam zijn vanuit bijvoorbeeld Hongkong of New York, voor aldaar gevestigde maatschappijen. Kortom, afschaffing van deze arbeidsvoorwaarde, maar ook arbeidsmarkt regulerende factor, lost de oorzaak van het probleem ook niet op. 

Fiscaal verdragsbeleid
Onderhavige fiscale situatie is niet van gisteren. De overheid had dan ook veel eerder in moeten ingrijpen door het belastingverdrag met Spanje aan te passen. In nota bene het Nederlandse fiscale verdragsbeleid, vastgelegd in de Notitie Fiscaal Verdragsbeleid, ligt al decennia vast dat in belastingverdragen moet worden aangesloten bij het principe van kapitaalimportneutraliteit. Dit houdt in dat een in Nederland wonende werknemer, die werkzaam is in het buitenland, bij voorkeur in een gelijke concurrentiepositie verkeert als de lokale werknemer. Immers, de Nederlandse markt is klein en het buitenland daardoor essentieel.

Een gelijke concurrentiepositie wordt mede bepaald door de fiscale behandeling. Hiermee wordt concurrentienadeel als gevolg van hogere belastingdruk ten opzichte van lokale werknemers voorkomen. Omgekeerd geldt hetzelfde: gezien de kleine interne Nederlandse markt dienen buitenlandse werknemers op dezelfde wijze in de heffing te worden betrokken als lokale (Nederlandse) werknemers. In onderliggend geval komt dit neer op het belasten van KLM-piloten in de staat waar KLM is gevestigd, Nederland dus. Hierdoor ondervinden in Spanje woonachtige piloten geen concurrentievoordeel (door lagere belastingdruk) ten opzichte van in Nederland woonachtige KLM-piloten.

Uitvoering in de praktijk
Aanpassing van het belastingverdrag kan, als men wil, relatief snel gebeuren zo bleek bij het belastingverdrag Nederland – Duitsland uit 2016. Onder dat verdrag zouden in Nederland woonachtige Lufthansa-piloten belast worden in het woonland, Nederland. Dit ging in tegen het principe van kapitaalimportneutraliteit. Immers, Nederlandse piloten zouden in een ongunstigere fiscale positie komen dan de in Duitsland woonachtige collega’s. Binnen een jaar was het belastingverdrag aangepast waardoor het land waar de luchtvaartmaatschappij gevestigd was, in dit geval Duitsland, mocht heffen.

In het belastingverdrag met België is het heffingsrecht al bij het sluiten van het belastingverdrag toegewezen aan het land waar de luchtvaartonderneming is gevestigd. Een logische insteek wanneer structureel woon-werkverkeer mogelijk is. Bovendien is juist in dat geval het principe van kapitaalimportneutraliteit van belang. Onverwacht, maar kennelijk mogelijk, is tussen Spanje en Nederland ook structureel woon-werkverkeer de realiteit. Het is derhalve logisch het belastingverdrag met Spanje in lijn te brengen met de belastingverdragen met Duitsland en België en met het Nederlandse fiscale verdragsbeleid.

De kans
Nu KLM de voorwaarde om te stoppen met ‘het faciliteren van belastingontwijking’ niet nakomt biedt dit voor de overheid een kans een langlopende discrepantie tussen het belastingverdrag met Spanje en het Nederlandse fiscale verdragsbeleid op te lossen. De weg voor correctie is vrij: onderbouwd door het niet nakomen van afspraken door KLM zelf, geen gefundeerde argumenten van lobbyisten en in een herstellende sector. Dan was dit wellicht toch een tactisch sterke voorwaarde voor de staatssteun. Bovendien lost de overheid met verdragsaanpassing niet alleen de situatie van KLM op maar tevens van alle vergelijkbare gevallen bij andere Nederlandse luchtvaartmaatschappijen, zoals Transavia en TUI fly. De komende tijd gaat duidelijk worden of de overheid deze kans verzilvert

Jeroen Kreeft is managing partner en Florian Niesten fiscalist bij Ballentine Tax & Legal BV

 

Extra advertentie tonen: 
1

Reageren op artikelen? Graag! Er gelden spelregels. We moedigen toevoeging van uw reactie op onze content aan, maar kijken streng naar taalgebruik.

21-12-22, 11:12
02-08-21, 08:08
23-11-20, 10:11
23-11-20, 10:11
16-07-20, 12:07
24-06-19, 02:06
Herman Mateboer
01-06-19, 09:06
21-05-19, 12:05
06-05-19, 12:05
29-04-19, 09:04
25-04-19, 09:04
23-11-18, 03:11
Herman Mateboer
20-11-18, 10:11
Copyright Reismedia BV 2024 - Cookieinstellingen