Met enige verbazing las ik deze week op Reisrevue.nl dat werkgeversorganisatie VNO/NCW bij het kabinet gaat pleiten voor een snelle afschaffing van de vliegtaks. Basis vormt een onderzoek dat de schadelijke gevolgen moet gaan aantonen. Dat rapport moet Wouter Bos dan zodanig overtuigen dat hij de tickettaks intrekt. Prima initiatief, wel een beetje laat. Gaat waarschijnlijk ook niet werken want de Ecotaks (mijn favoriete term, de maatregel is immers onderdeel van de vergroening van ons belastingstelsel) zit politiek muurvast.

Principieel ben ik overigens helemaal niet tegen een Ecotaks op vliegtickets, ik kan me voorstellen dat er een bepaalde heffing geldt op een activiteit die het milieu inderdaad belast. Maar dan moet er wel aan drie voorwaarden worden voldaan:

1. De maatregel geldt gelijk en gelijktijdig voor de hele Europese Unie.
Het grootste probleem is natuurlijk dat de grenzen niet gesloten zijn; de cijfers lopen uiteen, maar tussen 500.000 en 1 miljoen passagiers zijn inmiddels al “weggelekt” naar buitenlandse luchthavens. Grappig dat de politici die ik hierover spreek dit niet geloven of willen snappen. Ze hebben het over “een paar passagiers” en veronderstellen daarnaast de consument blijkbaar nog als economisch rationeel acterend (die afstand overbruggen kost toch ook geld?). Maar dat doet hij niet: de consument vindt namelijk dat hij al genoeg belasting betaalt, en heeft er een tank benzine voor over om zich vanuit een goedkope buitenlandse luchthaven (die trouwens verrassend mooi en efficiënt kan zijn) naar zijn bestemming te laten vervoeren. En lang leve de CO2-footprint van deze passagier, die er hierdoor niet bepaald op vooruit gaat (wat milieudefensie op haar beurt maar niet schijnt te snappen, die vindt dit allemaal een prima ontwikkeling).

2. Transferpassagiers betalen ook.
Dit blijft toch het meest vreemde van deze maatregel: de transferpassagier hoeft geen Ecotaks te betalen! En hij land en start toch twee keer extra, niet erg eco. De officiële reden is dat een mogelijk dubbele heffing moet worden vermeden omdat er bijvoorbeeld in Frankrijk en het Verenigd Koninkrijk al vergelijkbare heffingen zijn, en je mag deze passagiers natuurlijk niet tweemaal belasten voor hetzelfde. Leuk gevonden, maar volkomen nonsens. De echte en begrijpelijke reden is dat de mainportfunctie van Schiphol moet worden beschermd. (Waarom heb ik toch het gevoel dat KLM en Schiphol hierover tijdens de coalitiebesprekingen wel eens zouden kunnen zijn geconsulteerd en onder deze voorwaarde met de Ecotax hebben ingestemd? En nu dus krokodillentranen huilen?). Prima dus, maar waarom moet de regionaal-economische functie van de andere Nederlandse luchthavens van nationale betekenis dan ook niet worden beschermd? Een van de argumenten van de rechter in ons hoger beroep tegen de Ecotax was overigens dat het ons (Maastricht Aachen Airport) volledig vrijstond om ons ook in de markt van intercontinentale transferpassagiers te begeven, er was dus geen sprake van discriminatie. Ja ja.

3. De opbrengst van de Ecotax moet daadwerkelijk in het milieu worden geïnvesteerd.
Helaas, de opbrengst gaat naar de algemene middelen. Kunnen we twee Joint Strike Fighters voor op proef aanschaffen. Of een stukje Fortis. Een PvdA-kamerlid zei tegen mij dat er van dat geld heel veel in windenergie wordt geïnvesteerd. Voor 350 miljoen extra? O nee, de opbrengst is geen 350 miljoen meer, het wordt volgens staatssecretaris De Jager toch iets minder. Maar hij komt de branche tegemoet door het verschil niet bij te heffen. Dus niet zeuren. En kijk, België doet het ook, zie je wel! O nee, toch niet. Nou ja, we hadden in het kabinet ook helemaal niet verwacht dat we in Europa navolging zouden krijgen!

Het zit echt muurvast. Discussies met de heersende politiek hebben tijdens deze kabinetsperiode geen enkele zin meer, harde argumenten worden terzijde geschoven en de oppositie is verdeeld. Resteren twee opties: de combinatie Maastricht Aachen Airport/Ryanair of de BARIN winnen, ieder op eigen merites, hun (spoed-)cassatie bij de Hoge Raad tegen de Ecotaks. Uitspraak hopelijk nog in het voorjaar. En als dat ook niet gebeurt, resteert nog maar een mogelijkheid: het kabinet valt.

Ik krijg graag ongelijk, maar ik ben bang dat we er tot die tijd mee moeten leven. De Ecotaks zal pas worden ingetrokken als in 2012 het ETS in werking treedt. Mogelijk dus nog een kleine vier jaar. Maar komt de Ecotaks-bewuste passagier dan eigenlijk nog wel terug naar Nederland?

Nog vier jaar….ik ben blij dat we veel luchtvracht hebben in Maastricht.

Sander Heijmans
CEO Maastricht Aachen Airport / Maastricht Handling Services