Vroeger, dat wil zeggen een jaar of 20 geleden, keek ik vlak voor mijn verjaardag of Sinterklaas soms urenlang naar die tijdschriften van alle speelgoedwinkels. Bart Smit, Intertoys en meer van de speelgoedclubs van toen. Afijn, uiteindelijk kwam ik dan altijd uit bij de elektronica, en dan vooral het op afstand bestuurbare speelgoed. Auto's en boten enzo. Dan stond er in hele kleine lettertjes bij of de batterijen erbij zaten ja of nee.
Wat heeft dat met luchtvaart te maken, zou je zeggen. Wel, eigenlijk best heel veel. Al onze gadgets die we tegenwoordig bij ons dragen komen altijd inclusief die batterij aan boord van een vliegtuig, en diezelfde batterij begint op de achtergrond een eigen leven te leiden, en dan vooral met betrekking tot de vliegveiligheid.
De kist die ik op dit moment mag vliegen doet vooral Europese oorden aan deze tijd van het jaar. En om op het Europese continent terecht te komen vanuit Canada moeten we altijd die Atlantische Oceaan over. Dat doen we al jaren met z'n allen, en zonder er al teveel bij stil te staan gaat het ook altijd best goed.
Elk type vliegtuig mag tijdens de vlucht een bepaalde tijd van een vliegveld afzitten. Dat hangt van een aantal aspecten af. Een van die aspecten is brandveiligheid. Op de Boeing 767 bijvoorbeeld mogen we onder normale vliegtechnische omstandigheden 180 minuten verwijderd zijn van een vliegveld waar we kunnen landen. Mocht er een brand uitbreken in een van de vrachtruimen, dan kan zo'n brand (ook afhangend van de intensiteit van zo'n brand, daarover later meer) voor 195 minuten bestreden worden. Dus in theorie kun je qua tijd in het slechtste geval een vliegveld bereiken voordat de brand oncontroleerbaar wordt.
Terug naar de gadgets en de batterijen die erin zitten. Lithium Ion batterijen. Lichtgewicht, houden de lading goed vast en gaan redelijk lang mee. Om het compact te houden zitten die batterijcellen gezellig dicht bij mekaar verpakt, en dan een plastic hoesje eromheen die de overtollige energie laat uitstralen in de vorm van warmte. Daar kan het dus fout gaan in zo'n batterij. Als de boel oververhit raakt heeft deze soort batterij de nare bijsmaak dat ze thermisch kan wegrennen, en een kettingreactie in gang zet die uiteindelijk een brand kan veroorzaken of de batterij pack letterlijk laat exploderen.
Aan boord hebben we er procedures voor. Als een laptop bijvoorbeeld in de hens zou vliegen, gooien we er continue water op, of gebruiken een brandblusser en proberen zo de boel zoveel mogelijk af te koelen (Als je op YouTube intypt wat er gebeurt als je er ijsblokjes op zou gooien, dan weet je gelijk waarom je dat juist niet wilt doen...)
Nu is de kans waarschijnlijk vrij klein dat één zo'n batterij oververhit raakt, maar wat we allemaal wellicht een beetje over het hoofd zien is de hoeveelheid gadgets er tegenwoordig op een gemiddelde dag door de lucht vervoerd worden. Op een trans-atlantische vlucht hebben we al snel minimaal 250 passagiers aan boord. Dat zijn ten minste 300 telefoons, tablets of laptops, waarvan de meerderheid gelukkig in de cabine aanwezig is. Maar per dag zullen er heel wat gadgets uiteindelijk toch in de vrachtruimte terecht komen. Misschien omdat een passagier het per abuis vergeet, of omdat die handbagage niet past in de cabine.
In de cabine kunnen we er in principe direct wat aan doen, mocht het fout gaan. In de vrachtruimte, tot op zekere hoogte ook, alleen is het feit dat we niet kunnen zien wat er gebeurt een nare gedachte.
Met betrekking tot rook/brand ontwikkeling aan boord van een vliegtuig zijn de procedures op papier vrij 'simpel'. In de cockpit zetten we een zuurstofmasker op, en we richten de neus van het vliegtuig zo'n beetje direct in de richting van een vliegveld. Dan zijn er checklists, en nog eens checklists, teveel checklists, maar uiteindelijk komt het erop neer dat je dat vliegtuig ergens zo snel mogelijk gecontroleerd aan de grond zet. Het gaat zelfs zo ver dat we een vliegtuig in het uiterste geval waar dan ook aan de grond of zelfs op het water zetten met alle gevolgen van dien. In 1998 was het ongeluk met Swissair een grove les voor de luchtvaart. De rookontwikkeling in die cockpit werd zo intens dat de beide piloten bewusteloos raakten en het toestel uiteindelijk in zee stortte. Onder het mom dat we leren van de fouten van anderen, omdat we zelf niet lang genoeg op deze aardbol rondlopen om al die fouten zelf te maken, zijn we tegenwoordig zo'n situatie hopelijk voor.
De luchtvaart wil meer, maar vaak met minder. Steeds meer luchtvaartmaatschappijen gaan in de richting van WiFi aan boord. Binnen een paar jaar zul je overal kunnen internetten, en 'vind ik leuk, niet lekker of vies' kunnen delen met je Facebook vrienden op moeder aarde tijdens de kip of pasta service op 10 kilometer hoogte. Ik zie de films die vertoond worden op dat schermpje in de stoel voor u langzaam verdwijnen. Het kost te veel, het weegt te veel, en voor die WiFi kunnen we nog wat meer euro's of dollars rekenen. Een gouden zet in principe.
Maar volgende keer als je 's nachts ergens boven de oceaan hangt, op weg naar waar dan ook, all alone in the night, en je kijkt om je heen en je ziet al die fel uitstralende schermpjes als vuurvliegjes de donkere cabine verlichten, dat weet je dat die gadget aangedreven wordt door zo'n batterij die er waarschijnlijk inclusief bij zat. Stof tot nadenken.
Ps: als je deze blog toevallig weg van huis leest, heb je vanochtend net voordat je wegging die tablet op de keukentafel nu uitgezet, of stond het scherm nog aan met al die apps open....?
David van Vliet
[email protected]
