SCHIPHOL - De rechtbank heeft donderdag drie verdachten in het omvangrijke MH17-proces veroordeeld tot levenslange celstraffen voor hun betrokkenheid bij het neerhalen van de vlucht op 17 juli 2014. Dit leidde tot de dood van alle 298 inzittenden. Het gaat om rebellenleider Igor Girkin (51), zijn rechterhand Sergej Doebinski (60) en garnizoenscommandant Leonid Chartsjenko (50). Oleg Poelatov (56) is vrijgesproken.
Volgens de rechtbank is bewezen dat het drietal een rol heeft gehad in het laten aanrukken of het afvoeren van de buk-TELAR. Voor Poelatov geldt dat er "geen aanwijzing" is voor zijn tussenkomst, ook staat niet vast dat hij het afvuren van de buk-raket heeft kunnen voorkomen.
De raket die de vlucht neerhaalde had een "allesvernietigende werking". Het leven van de inzittenden werd "van het een op het andere moment zonder waarschuwing op gruwelijke wijze beëindigd", aldus de rechtbank. Voor de vele nabestaanden is er "een leven voor en een leven na de ramp".
Het Openbaar Ministerie had levenslang geëist tegen het viertal. De verdachten hebben zich het hele proces niet in de rechtbank laten zien. Alleen Poelatov liet zich vertegenwoordigen door advocaten. Hij heeft vanaf het begin iedere betrokkenheid ontkend en noemde het onderzoek tegen hem "onbetrouwbaar".
Met de uitspraak van de rechtbank komt een voorlopig einde aan het monsterproces, dat ruim 2,5 jaar geleden - op 9 maart 2020 - de eerste van bijna zeventig zittingsdagen had.
Gerechtigheid dichterbij
Met het vonnis in de zaak MH17 "zijn we een stap dichterbij gekomen in waarheidsvinding en gerechtigheid voor de slachtoffers en de nabestaanden", laat premier Mark Rutte in een eerste reactie weten. Drie verdachten kregen levenslang, een vierde werd vrijgesproken.
Maar het vonnis is niet het sluitstuk, aldus de premier. "Alle partijen kunnen nu hoger beroep aantekenen en dus is dit vonnis niet onherroepelijk." Maar er is een "belangrijke stap" gezet, voegt hij eraan toe.
Ook minister Hoekstra (BuZa) reageerde. De veroordeling van drie verdachten tot levenslang en een vrijspraak in de zaak-MH17 roept bij de nabestaanden "ongetwijfeld grote emoties" op, aldus minister. Het leed kan niet worden weggenomen, maar hij hoopt dat ze "steun kunnen vinden in het feit dat het recht vandaag zijn loop heeft".
Volgens de minister is er met de uitspraak "een grote stap gezet om te komen tot waarheidsvinding, gerechtigheid en rekenschap voor de slachtoffers en hun nabestaanden". Bij de ramp lieten 196 Nederlanders het leven. In totaal kwamen door het neerschieten van de Boeing 777 met een Russische Buk-raket boven Oost-Oekraïne bijna 300 mensen om.
KLM
Het is belangrijk dat er in het MH17-proces een uitspraak is gedaan "waarin duidelijk schuldigen aangewezen worden". Dat zegt luchtvaartmaatschappij KLM in een reactie op het vonnis. De Malaysian Airlines-vlucht MH17 vervoerde ook KLM-passagiers omdat KLM een zogeheten codeshare-overeenkomst had met de Maleisische luchtvaartmaatschappij.
Ondanks de uitspraak zal het verdriet nooit verdwijnen, aldus KLM. "Onze gedachten en medeleven gaan uit naar de families en vrienden van de passagiers en bemanning van de vlucht MH17 op 17 juli 2014."
Russen niet blij
Rusland vindt het MH17-proces in Nederland niet onpartijdig verlopen en zegt dat zeer te betreuren. Het Russische ministerie van Buitenlandse Zaken laat dat weten in een reactie op het vonnis van de rechtbank. Rusland zal de bij verstek veroordeelde onderdanen niet uitleveren aan Nederland, liet een vooraanstaande parlementariër meteen weten.
Moskou zegt het zeer spijtig te vinden dat de rechtbank "de principes van onpartijdigheid in de MH17-zaak negeerde". Ook noemen de Russen de uitspraak politiek gemotiveerd. Tijdens het proces stond de rechtbank "onder ongekende druk van Nederlandse politici, aanklagers en de media om een politiek gemotiveerde uitkomst op te leggen", aldus het ministerie.
Reactie Maleisië en Australië
De Maleisische premier Ismail Sabri Yaakob zegt dat ook zijn land achter de beslissing van de Nederlandse rechtbank staat om drie MH17-verdachten te veroordelen. Bij de vliegramp kwamen in 2014 ook Maleisiërs om het leven.
De Boeing 777 was onderweg naar de Maleisische hoofdstad Kuala Lumpur toen deze uit de lucht werd geschoten. De nabestaanden van vlucht MH17 schreven drie jaar geleden nog een brief aan de voormalige Maleisische premier Mahathir Mohamad, die het onderzoek naar de vliegramp van het Joint Investigation Team herhaaldelijk in twijfel trok.
Mahathir nam het meerdere keren op voor Rusland en noemde het onderzoek politiek gemotiveerd. Die uitspraken leidden tot grote verontwaardiging in Nederland en daarbuiten.
De Australische minister van Buitenlandse Zaken, Penny Wong, heeft Rusland vrijdag publiekelijk gevraagd de drie veroordeelde verdachten in het omvangrijke MH17-proces uit te leveren. Dat Rusland dit weigert, is volgens Wong kenmerkend voor president Vladimir Poetin. "Wij willen tegen Rusland zeggen: de wereld weet dat u moordenaars herbergt en dat zegt iets over u, meneer Poetin", aldus Wong tegen de Australische zender ABC.
